Określenie co wchodzi w skład spadku jest sprawą kluczową w kontekście dziedziczenia. Jednym z kryteriów wyróżniających prawa i obowiązki podlegające dziedziczeniu jest brak ścisłego związku ze zmarłym. Z tego artykułu dowiesz się jak określić czy dane prawa (lub obowiązki) są ściśle związane ze spadkodawcą.
Spis treści
Spadek a prawa i obowiązki ściśle związane ze zmarłym
Określenie które prawa i obowiązki są ściśle związane ze spadkodawcą jest konieczne do ustalenia co wchodzi w skład spadku. Jest to jedno z czterech kryteriów, pozwalających określić skład spadku pozostawionego przez zmarłego. Do spadku bowiem należą prawa i obowiązki zmarłego, które jednocześnie spełniają cztery wymagania:
- mają charakter cywilnoprawny,
- mają charakter majątkowy,
- nie są ściśle związane z osobą zmarłego,
- nie przechodzą na inne osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami.
Jeśli więc ustalimy, że dane prawo lub obowiązek było ściśle związane ze zmarłym to będziemy mieć pewność, że nie wejdzie w skład spadku, a więc nie będzie mogło zostać odziedziczone.
Więcej na ten temat możesz przeczytać w artykule Co to jest spadek i co wchodzi w skład spadku?
Jak ustalić które prawa i obowiązki są ściśle związane ze spadkodawcą?
Wyłączenie ze spadku określonych praw i obowiązków majątkowych, ze względu na ich ścisły związek ze zmarłym obejmuje całą gamę różnorodnych wypadków, w zależności od tego, na czym ten związek polega. Przede wszystkim sama ustawa może przewidywać ścisły związek danego prawa lub obowiązku ze zmarłym. Związek taki może również wynikać wprost z wyraźnej woli stron umowy. Nie należą także do spadku prawa majątkowe, które mają na celu zaspokojenie indywidualnego interesu ekonomicznego lub indywidualnych potrzeb zmarłego. Nie wchodzą do spadku także prawa i obowiązki majątkowe wynikające ze stosunków rodzinnych (z wyjątkiem wymagalnych rat alimentów).
Samodzielne ustalenie jakie prawa i obowiązki mogą zostać uznane za ściśle związane z osobą spadkobiercy nie jest łatwe. By ułatwić znalezienie odpowiedzi przygotowałem listę takich praw i obowiązków. Nie są to prawdopodobnie wszystkie prawa i obowiązki ściśle związane ze zmarłym, ale zapoznanie się z tą listą, z pewnością pozwoli Ci rozwiać wiele wątpliwości.
Przeczytaj także Otwarcie spadku – co to znaczy, że spadek się otworzył?
Przykłady praw i obowiązków ściśle związanych ze spadkodawcą
Ściśle związane ze zmarłym są np.:
- użytkowanie ustanowione na rzecz zmarłego (za wyjątkiem umowy timeshare);
- służebność osobista;
- prawa i obowiązki wynikające z umowy o dzieło, której wykonanie zależy od osobistych atrybutów zmarłego;
- prawa i obowiązki wynikające z umowy zlecenia (pod warunkiem, że nie umówiono się inaczej);
- prawa i obowiązki z umowy agencyjnej;
- prawa i obowiązku z umowy komisu;
- prawa i obowiązki wynikające z umów o świadczenie usług nieuregulowanych w Kodeksie cywilnym;
- umownie ustanowiona renta;
- prawo do renty z tytułu uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia;
- prawo do odwołania darowizny jeszcze niewykonanej;
- prawa zmarłego wynikające z umowy dożywocia;
- obowiązek alimentacyjny i prawo do uzyskania świadczeń alimentacyjnych (z wyjątkiem rat już wymagalnych);
- zobowiązanie zmarłego twórcy do stworzenia utworu;
- roszczenie o wypłatę przyznanego kredytu;
- spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego;
- spółdzielcze prawa organizacyjne wynikające z członkostwa w spółdzielni;
- roszczenie o rozwiązanie umowy przekazania gospodarstwa rolnego;
- roszczenie o odszkodowanie za poniesioną szkodę oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, wynikłe z wykonania względem zmarłego w całości lub w części kary lub środka, których nie powinien był ponieść oraz wykonywania wobec niego środka przymusu;
- roszczenie o zapłatę zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną przez poszkodowanego krzywdę (z dwoma wyjątkami kiedy roszczenie zostało uznane na piśmie albo gdy zmarły poszkodowany za życia wytoczył powództwo).
Podstawa prawna
Kodeks cywilny: art. 922.