Podczas sporządzania testamentu spadkodawca może uznać, że osoby dziedziczące nie są gotowe na przejęcie jego majątku, np. z powodu wieku, zdrowia lub sytuacji życiowej. W takich przypadkach pojawia się pytanie, czy istnieje możliwość odroczenia skutku dziedziczenia spadku. Spadkobierca może życzyć sobie, by dana osoba otrzymała spadek, ale nie od razu po jego śmierci, lecz po upływie pewnego czasu od otwarcia testamentu. Z tego artykułu dowiesz się, czy możliwe jest odroczenie dziedziczenia majątku.
Spis treści
Powołanie do spadku musi być bezwarunkowe i bezterminowe
Odpowiedź na pytanie, czy można w testamencie odroczyć skutek nabycia spadku, ukrywa się w treści art. 962 kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem przy powoływaniu do spadku nie można skorzystać z terminu lub warunku. Niedopuszczalne jest więc uzależnienie nabycia spadku przez konkretnego spadkobiercę od nadejścia jakiegoś terminu (np. ukończenia przez niego pełnoletności) lub spełnienia warunku (np. ukończenia studiów).
Art. 962 KC
„Zastrzeżenie warunku lub terminu, uczynione przy powołaniu spadkobiercy testamentowego, uważane jest za nieistniejące. Jeżeli jednak z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez takiego zastrzeżenia spadkobierca nie zostałby powołany, powołanie spadkobiercy jest nieważne. Przepisów tych nie stosuje się, jeżeli ziszczenie się lub nieziszczenie się warunku albo nadejście terminu nastąpiło przed otwarciem spadku.”
Co się stanie, gdy spadkodawca uzależni powołanie do spadku od terminu lub warunku?
Przejście spadku na spadkobiercę musi nastąpić już z chwilą śmierci spadkodawcy. Nie jest możliwe, by spadek pozostawał w swego rodzaju stanie zawieszenia do czasu upływu terminu lub wystąpienia warunku wskazanego w testamencie. Jeżeli zaś tego typu uzależnienie przyznania spadku od upływu terminu lub spełnienia się warunku znalazłoby się w testamencie, to w najlepszym wypadku zostanie uznane za nieistniejące, a w najgorszym za powodujące nieważność całego testamentu.
W praktyce, umieszczenie w testamencie tego typu postanowień niemalże zawsze wywołuje niepotrzebne wątpliwości komplikuje procedurę dopełniania formalności związanych z nabyciem spadku. Dlatego, powołując kogoś do spadku, należy unikać sformułowań sugerujących chęć odroczenia momentu nabycia spadku.
Kiedy odroczenie skutku nabycia spadku może wywołać nieważność testamentu?
W tym kontekście można wyróżnić trzy różne sytuacje.
Po pierwsze, jeżeli termin upłynie przed otwarciem spadku, to takie powołanie spadkobiercy jest w pełni ważne i skuteczne. Przykład: Maciej został powołany do spadku z zastrzeżeniem, że ma otrzymać spadek, gdy osiągnie pełnoletność. W chwili otwarcia spadku miał 21 lat. W takim przypadku zastrzeżenie terminu nie wpłynie na możliwość nabycia spadku przez Macieja.
Po drugie, jeżeli termin nie upłynął przez otwarciem testamentu (np. Maciej w chwili otwarcia spadku miałby 15 lat), to należy przyjąć fikcję prawną, że dany warunek lub termin w ogóle nie został dodany.
Po trzecie, jeśli z treści testamentu lub z okoliczności sprawy wynika, że spadkodawca do warunku lub terminu przywiązywał tak dużą wagę, że bez dodania ich do klauzuli ustanawiającej spadkobiercę danej osoby do spadku w ogóle by nie powołał. W takiej sytuacji powołanie spadkobiercy jest nieważne. Jeśli więc testament będzie składał się wyłącznie z wadliwego powołania do spadku, to skutek będzie w istocie taki, jak gdyby cały testament był nieważny.
Więcej na temat otwarcia spadku przeczytasz w artykule: Otwarcie spadku – co to znaczy, że spadek się otworzył?
Zapis zwykły zamiast powołania do spadku
Inaczej niż w przypadku powołania do spadku, możliwe jest zapisanie określonego składnika majątku (np. samochodu, nieruchomości czy kwoty pieniędzy) ze skutkiem za jakiś czas. Należy w tym celu wykorzystać tzw. zapis zwykły.
W przypadku zapisu zwykłego nabycie konkretnego składnika spadku może być uzależnione od upływu czasu, np. od osiągnięcia przez tę osobę pełnoletności. Zapis zwykły może być również uzależniony od spełnienia przez zapisobiercę jakiegoś warunku, np. ukończenia studiów czy zawarcia związku małżeńskiego.
Do czasu upływu terminu określonego w testamencie zapisana rzecz pozostaje własnością spadkobiercy i może on z niej przez ten czas korzystać. Gdy jednak właściwy czas nadejdzie, spadkobierca ma obowiązek przekazać tę rzecz wskazanej osobie.
Więcej na ten temat przeczytasz w artykule: Jak coś zapisać, czyli co to jest zapis zwykły?
Świetny artykuł. W czasie poszukiwania w internecie informacji trafiłam na ten artykuł. Wielu osobom wydaje się, że mają odpowiednią wiedzę na poruszany przez siebie temat, ale często tak nie jest. Stąd też moje zaskoczenie. Jestem pod wrażeniem. Koniecznie będę polecał to miejsce i często odwiedzał, aby zobaczyć nowe posty.