odpowiedzialność za długi spadkowe

Kto jest odpowiedzialny za długi spadkowe?

Jedną z zasad dziedziczenia jest, że spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe. odpowiedzialność ta ma zróżnicowany charakter i zależy od pozycji prawnej spadkobiercy. Z tego artykułu dowiesz się kto, kiedy i jak odpowiada za pozostawione w spadku długi. 

Spadek to nie tylko aktywa

Myśląc o spadku często mamy na myśli niespodziewany majątek otrzymany na skutek śmierci jakiejś osoby. Faktycznie istnieją przypadki, gdy ktoś znacznie wzbogacił się w ten sposób. Spadek jednak nie zawsze składa się z elementów zwiększających jego wartość. W skład spadku obok aktywów wchodzą również długi tzw. pasywa. Przykładowo może to być zobowiązanie do zwrotu pożyczki udzielonej przez bank, zobowiązanie do zapłaty za dokonane zakupy albo zobowiązanie do zapłaty zaległego czynszu najmu.

Jak wygląda odpowiedzialność za pasywa spadku?

Spadek nabywa się z chwilą śmierci spadkodawcy. W chwili nabycia spadku to na spadkobierców przechodzą długi zmarłego. Innymi słowy od tego momentu dłużnikiem nie jest spadkodawca, ale jego spadkobiercy. Odpowiedzialność za długi zależy jednak od etapu dopełnienia formalności spadkowych. Analizując zagadnienie odpowiedzialności za długi spadkowe należy wziąć pod uwagę trzy przedziały czasowe:

  1. od śmierci spadkodawcy do chwili złożenia oświadczenia o przyjęciu spadku,
  2. od chwili złożenia oświadczenia o przyjęciu spadku do działu spadku,
  3. po dziale spadku.

Przeczytaj także: Otwarcie spadku – co to znaczy, że spadek się otworzył?

Okres od śmierci do przyjęcia spadku

Od momentu śmierci spadkodawcy (czyli otwarcia spadku) do złożenia oświadczenia o przyjęciu spadku spadkobiercy odpowiadają za długi spadkowe tylko ze spadku. Tym samym do czasu złożenia oświadczenia o przyjęciu spadku majątek osobisty spadkobierców jest bezpieczny. Jeśli egzekucja długów spadkodawcy zostałaby skierowana do majątku osobistego spadkobierców, mogą oni żądać umorzenia postępowania, powołując się na ograniczenie swojej odpowiedzialności za długi spadkowe tylko ze spadku do chwili przyjęcia spadku.

Okres od złożenia oświadczenia o przyjęciu spadku do działu

Od momentu złożenia oświadczenia o przyjęciu spadku spadkobiercy odpowiadają za długi spadkowe swoim majątkiem osobistym. Zakres odpowiedzialności zależy jednak od tego czy dany spadkobierca złożył oświadczenie o przyjęciu spadku wprost czy z dobrodziejstwem inwentarza. W pierwszym przypadku (przyjęcie wprost) odpowiedzialność będzie niczym nieograniczona. W drugim zaś odpowiedzialność zostanie ograniczona do wartości spadku, a ściślej do wartości składników wskazanych w inwentarzu. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza sprawia więc, że spadkobierca w najgorszym wypadku wyjdzie na zero.

Do czasu działu spadku wszyscy spadkobiercy odpowiadają solidarnie (czyli wspólnie) za długi spadkowe. W praktyce oznacza to, że wierzyciel spadkodawcy może żądać zapłaty długu od:

  • wszystkich spadkobierców łącznie,
  • kilku z nich,
  • każdego z osobna.

Jednakże, jeżeli którykolwiek spadkobierca spełni żądanie wierzyciela (np. zapłaci żądaną kwotę) pozostali spadkobiercy będą zwolnieni z długu. Spadkobierca, który zapłacił będzie mógł żądać od pozostałych spadkobierców zwrotu wartości, którą zapłacił wierzycielowi. Pozostali spadkobiercy będą zmuszeni oddać mu kwoty proporcjonalne do wielkości ich udziałów spadkowych. Jest to tzw. regres.

Odpowiedzialność spadkobierców po dziale spadku

Od momentu działu spadku spadkobiercy odpowiadają za długi spadkowe proporcjonalnie do wielkości ich udziałów w spadku. Należy mieć na uwadze, że przedmiotem działu są jedynie aktywa spadku. Podział długów następuje z mocy prawa. Dla zakresu odpowiedzialności spadkobierców jest obojętne, co dany spadkobierca otrzymał w dziale i jaka jest wartość otrzymanych rzeczy.

Przykład: spadkobierca zmarł pozostawiając troje dzieci, które dziedziczą na podstawie ustawy. Każdemu z nich przysługuje 1/3 spadku. W skład spadku wchodzi jedynie nieruchomość o wartości 240 tys. zł oraz długi w wysokości 120 tys. zł. Do momentu przyjęcia spadku przez każdego ze spadkobierców egzekucja długu możliwa jest tylko z nieruchomości. Po przyjęciu spadku egzekucja długu możliwa jest nie tylko z nieruchomości, ale także z całego majątku spadkobierców. Po dziale spadku każdy spadkobierca odpowiada do wartości przysługującego mu udziału, czyli do kwoty 40 tys. zł (120 ÷ 3 = 40).

Spadkobiercy mogą w umowie o dział spadku ustalić który ze spadkobierców i w jakim zakresie ma uregulować dług spadkowe. Takie postanowienia umowy o dział spadku będą skuteczne wyłącznie między spadkobiercami. Tym samym wierzyciele żądający zapłaty długu nie będą zobowiązani jej postanowieniami i w dalszym ciągu będą mogli skutecznie żądać zapłaty od każdego ze spadkobierców niezależnie. Podobnie sytuacja kształtuje się w przypadku zawarcia ugody w toku postępowania sądowego dotyczącego działu spadku.

Odpowiedzialność małżonka za długi spadkowe

Szczególnego omówienia wymaga również odpowiedzialność małżonka spadkobiercy. Czy można odpowiadać za długi zmarłego teścia lub teściowej? 

Jeżeli małżonkowie zawarli intercyzę i mają rozdzielność majątkową to nie ma wątpliwości, że spadek wejdzie do majątku osobistego tego małżonka, który został spadkobiercą. W konsekwencji odpowiedzialność za długi spadkowe ograniczona zostanie do jego majątku osobistego. Inaczej sytuacja wygląda w sytuacji, gdy między małżonkami jest wspólność majątkowa. W takim przypadku mogą mieć miejsce dwie możliwości.

Po pierwsze zasadą jest, że spadek wchodzi do majątku osobistego spadkobiercy. Tym samym wierzyciele mogą egzekwować dług przede wszystkim z:

  • majątku osobistego spadkobiercy,
  • jego wynagrodzenia za pracę,
  • dochodów uzyskanych przez niego z innej działalności zarobkowej.

Druga możliwość ma miejsce wtedy, gdy spadkodawca sporządził testament i wyraźnie postanowił, że spadek ma wejść do majątku wspólnego małżonków. Wówczas odpowiedzialność za długi spadkowe rozciąga się na majątek wspólny małżonków.

Odpowiedzialność zapisobierców

Odpowiedzialność za długi spadkowe obejmuje również zapisobierców windykacyjnych. Ich odpowiedzialność kształtuje się w ten sposób, że:

  1. do chwili działu spadku odpowiadają wspólnie ze spadkobiercami,
  2. od chwili działu spadku odpowiadają tak jak spadkobiercy, tzn. proporcjonalnie do wartości otrzymanego zapisu

Za długi spadkowe nie odpowiadają natomiast osoby na rzecz których uczyniono zapis zwykły, bądź ustanowiono polecenie (z wyjątkiem zobowiązań podatkowych i wobec ZUS).


Podstawa prawna
Kodeks cywilny: art.  376, 1030 – 10343.       
Kodeks postępowania cywilnego: art.  836 

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Shopping Cart
0
    0
    Twój Koszyk
    Twój Koszyk jest pustyWróć do Sklepu

    Potrzebujesz pomocy prawnej
    z zakresu Prawa Spadkowego?

    kliknij w poniższy przycisk i umów się na konsultację!