Testament notarialny to testament sporządzony w formie aktu notarialnego. Jest to najbezpieczniejszy sposób rozporządzenia majątkiem na wypadek śmierci. Z tego artykułu dowiesz się jak sporządzić testament notarialny.
Testamenty notarialne zaliczane są do tzw. testamentów zwykłych (więcej na ten temat w artykule Jakie są rodzaje testamentów?). Obok testamentu własnoręcznego jest to najczęstsza forma sporządzania ostatniej woli. Główną zaletą testamentu notarialnego jest to, że sporządza się go przed notariuszem. Tym samym minimalizuje się niebezpieczeństwo nieprawidłowości. Jest to więc najbardziej profesjonalny ze wszystkich dostępnych testamentów.
Spis treści
Testament notarialny to tak naprawdę akt notarialny
Wspomniany profesjonalizm testamentu notarialnego wynika z okoliczności, że jest to po prostu akt notarialny. Testament tego typu musi więc spełniać wszystkie wymogi dotyczące tego typu aktów. Co istotne, obowiązek dopełnienia wszelkich wymogów spoczywa na notariuszu. Tym samym sporządzając testament przed notariuszem nie musisz obawiać się, że nie dopełnisz wymogów formalnych. Warto jednak dopilnować, by notariusz o niczym nie zapomniał. Przede wszystkim powinien on:
- ustalić tożsamość osoby, która zamierza sporządzić testament na podstawie przewidzianych prawem dokumentów (np. dowód osobisty, paszport),
- sprawdzić czy osoba zamierzająca sporządzić testament może to zrobić, czyli czy osoba ta posiada tzw. zdolność testowania,
- odczytać akt i upewnić się, jeszcze przed podpisaniem, że treść tego aktu jest zrozumiała.
Nie tylko w kancelarii
Zasadą jest, że w celu sporządzenia aktu notarialnego musimy udać się do kancelarii notarialnej. Są jednak pewne wyjątki, kiedy czynności notarialne mogą być dokonane w innym miejscu. Notariusz może sporządzić ważny akt notarialny poza siedzibą kancelarii, jeżeli przemawia za tym charakter czynności lub szczególne okoliczności. Przesłanki zostały więc określone ogólnie i szeroko. W praktyce może to mieć miejsce np. w miejscu, gdzie przebywa obłożnie chora osoba (w jego domu, w szpitalu lub hospicjum).
Testament notarialny nie jest ważniejszy od testamentu własnoręcznego
Testament sporządzony w formie aktu notarialnego należy do tzw. testamentów zwykłych. Można go sporządzić i odwołać w każdym czasie. Prawidłowo sporządzony testament notarialny ma charakter dokumentu urzędowego. Na pierwszy rzut oka może się zatem wydawać, że taki testament będzie „najważniejszy”. Jednakże w świetle prawa testament własnoręczny i notarialny są tak samo ważne.
Testament własnoręczny w praktyce jest jednak często podważany. Osoby, które zostały pominięte w testamencie oraz te, które uważają, że otrzymały zbyt mało, bardzo często próbują udowodnić, że miały miejsce tzw. wady oświadczenia woli. Zarzucają najczęściej, że:
- spadkodawca nie był świadomy tego co pisze,
- był pod wypływem substancji (np. leków) które utrudniły lub wyłączyły świadome podjęcie przez niego decyzji,
- testament został napisany na skutek nacisku osoby trzeciej, która namówiła lub przymusiła zmarłego do konkretnego rozporządzenia majątkiem,
- testament nie został napisany w całości przez spadkodawcę i tak naprawdę napisał go ktoś inny.
Od powyższych wątpliwości „chroni” testament notarialny. Można więc powiedzieć, że testament w formie aktu notarialnego jest znacznie lepszy pod kątem dowodowym. Jest on jednak tak samo ważny jak prawidłowo sporządzony testament pisemny.
Tym samym nic nie stoi na przeszkodzie, by już np. następnego dnia po wizycie u notariusza sporządzić testament własnoręczny odwołujący testament notarialny. Przy badaniu naszej ostatniej woli liczy się zatem nie tyle forma testamentu, co chronologia. Należy jednak mieć na uwadze, że testament własnoręczny jest podatny na zniszczenie lub zaginięcie.
Przeczytaj także Kiedy testament własnoręczny jest ważny?
Testament można sporządzić także za granicą
W niektórych sytuacjach testament w formie aktu notarialnego może zostać sporządzony przed konsulem. Konsul może sporządzić akt notarialny po uzyskaniu od Ministra Sprawiedliwości pisemnego upoważnienia, udzielonego mu na wniosek ministra właściwego do spraw zagranicznych. Do takiej czynności stosowane są wówczas odpowiednio przepisy ustawy Prawo o Notariacie. Taki testament ma taką samą moc prawną jak sporządzony przez notariusza w Rzeczypospolitej Polskiej.
Notarialny Rejestr Testamentów (NORT)
Od dnia 5 października 2011 roku możliwe jest zarejestrowanie sporządzonego testamentu w Notarialnym Rejestrze Testamentów (w skrócie NORT). Do rejestru można wpisać zarówno testamenty notarialne jak i własnoręczne. W przypadku tych drugich należy jednak zostawić oryginał w depozycie u notariusza. Rejestracja testamentu nie ma wpływu na jego ważność i skuteczność, ale bardzo ułatwia odnalezienie oryginału, np. przez krewnych. Warto zatem poprosić notariusza o zarejestrowanie testamentu w NORT.
Notariusz nie zastępuje doradcy
Pomimo wszelkich zalet testamentu sporządzanego u notariusza, warto mieć na uwadze, że notariusz jest przede wszystkim wykonawcą woli klienta. Innymi słowy notariusz ma za zadanie ująć w ramy formalne to, czego oczekuje osoba planująca sporządzić testament. Nie ma on obowiązku wgłębiać się w motywy zaproponowanych rozwiązań i proponować inne (nierzadko lepsze) drogi przekazania majątku. Mówiąc obrazowo notariusz jest „budowniczym” testamentu. Ma on za zadanie przede wszystkim zrealizować projekt. „Architektem testamentu” powinien być jednak prawnik lub inny doradca specjalizujący się w temacie planowania spadkowego. Takie podejście zapewni znalezienie najlepszego możliwego rozwiązania.
Testament notarialny wiąże się z opłatą
Jedyną wadą testamentu notarialnego jest jego koszt. O ile testament własnoręczny można sporządzić w zasadzie za darmo (wystarczy tylko kartka i długopis) to testament notarialny, tak jak każdy akt notarialny, podlega opłacie. Mowa tutaj przede wszystkim o taksie notarialnej. Koszt sporządzenia takiego testamentu to najczęściej od 50 do 200 zł netto. Jest to zależne od treści testamentu. Najlepiej jest skontaktować się z wybranym notariuszem i zapytać o cenę w konkretnej sprawie.
Jeśli nie wiesz, gdzie znaleźć notariusza, proponuję Ci skorzystanie z oficjalnej wyszukiwarki Krajowej Rady Notarialnej
Przeczytaj także Co to jest spadek i co wchodzi w skład spadku?
Podstawa prawna
Kodeks cywilny: art. 950
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej: § 8
Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie
Uchwała nr VII/46/2011 Krajowej Rady Notarialnej z dnia 4 czerwca 2011 r. w sprawie utworzenia rejestru testamentów i zasad jego funkcjonowania
Konwencja Wiedeńska o stosunkach konsularnych sporządzona w Wiedniu dnia 24 kwietnia 1963
